Draga braćo: Nema ničeg težeg za klanjače i učače Allahove Knjige od postizanja skrušenosti (hušua) i razmišljanja (tedebbura), te omekšavanja srca spominjanjem Allaha – Uzvišenog. To zbog toga što su skrušenost i razmišljanje ruh – duh namaza i Kur'ana, i njima se srca popravljaju. A kada se srce popravi, popravi se cijelo tijelo, kako je došlo u poznatom i vjerodostojnom hadisu Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.
Pokvarenost i okorjelost srca je posljedica nagomilanih grijeha i konstantnog gafleta (nemarnosti), kao što stoji u hadisu Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَذْنَبَ كَانَتْ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ فِي قَلْبِهِ، فَإِنْ تَابَ وَنَزَعَ وَاسْتَغْفَرَ صُقِلَ قَلْبُهُ، فَإِنْ زَادَ زَادَتْ، فَذَلِكَ الرَّانُ الَّذِي ذَكَرَهُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ: (كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ)[الْمُطَفِّفِينَ: 14]]
„Kada vjernik učini grijeh, na njegovom srcu se pojavi crna tačka. Ako se pokaje, ostavi grijeh i zatraži oprost – njegovo srce se očisti. Ako poveća grijehe i ta mrlja se poveća i proširi. To je ‘ran’ kojeg Allah spominje u Kur’anu kada kaže: ‘Ne! Njihova srca su zapečaćena onim što su zaslužili!'“ (Mutaffifin, 14 – Hadis bilježi Tirmizi i kaže da je vjerodostojan)
Za omekšavanje srca postoje sebebi koje kada ih čovjek čini, njegovo srce omekšava, njegova okorjelost nestaje, i srce prelazi iz stanja okorjelosti i osorosti u stanje skrušenosti, i iz mrtvog i nemarnog u živo i svjesno srce:
Od najbitnijih sebeba (uzroka) omekšavanja srca jesu sljedeći sebebi:
1 Često spominjanje Allaha
A pogotovo kada se srce i jezik usklade u zikru, kao što Uzvišeni kaže:
لَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
„Oni koji vjeruju i čija se srca smiruju spominjanjem Allaha – a zaista, spominjanjem Allaha se srca smiruju.“ (Ra'd, 28)
I kaže Uzvišeni opisujući skrušene:
ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِكْرِ اللَّه
„A zatim kada se Allah spomene, kože se njihove i srca njihova smiruju.“ (Zumer, 23)
I kaže isto tako:
أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ)
„Zar nije vrijeme da srca vjernika omekšaju kada se Allah spomene i ono što je objavljeno od Istine, i da ne budu kao oni prije njih kojima je data Knjiga, pa im je prošlo dugo vremena, i njihova su srca postala tvrda?“ (Hadid, 16)
Neki čovjek se požalio Hasanu el-Basriju na tvrdoću srca pa mu Hasan reče: „Približi se zikru.“
Najveći zikr je učenje Kur'ana, on srce čini mehkim, skrušenim i punim straha – zbog onoga što on sadrži od spoznaje Allaha, Njegovih imena i svojstava, Njegovih djela, Njegove veličine, moći i milosti, kao i zbog priča o prijašnjim narodima, obećanjima, prijetnjama, podsticajima i opomenama.
Pokvarenost i okorjelost srca je posljedica nagomilanih grijeha i konstantnog gafleta (nemarnosti), kao što stoji u hadisu Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَذْنَبَ كَانَتْ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ فِي قَلْبِهِ، فَإِنْ تَابَ وَنَزَعَ وَاسْتَغْفَرَ صُقِلَ قَلْبُهُ، فَإِنْ زَادَ زَادَتْ، فَذَلِكَ الرَّانُ الَّذِي ذَكَرَهُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ: (كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ)[الْمُطَفِّفِينَ: 14]]
„Kada vjernik učini grijeh, na njegovom srcu se pojavi crna tačka. Ako se pokaje, ostavi grijeh i zatraži oprost – njegovo srce se očisti. Ako poveća grijehe i ta mrlja se poveća i proširi. To je ‘ran’ kojeg Allah spominje u Kur’anu kada kaže: ‘Ne! Njihova srca su zapečaćena onim što su zaslužili!'“ (Mutaffifin, 14 – Hadis bilježi Tirmizi i kaže da je vjerodostojan)
Za omekšavanje srca postoje sebebi koje kada ih čovjek čini, njegovo srce omekšava, njegova okorjelost nestaje, i srce prelazi iz stanja okorjelosti i osorosti u stanje skrušenosti, i iz mrtvog i nemarnog u živo i svjesno srce:
Od najbitnijih sebeba (uzroka) omekšavanja srca jesu sljedeći sebebi:
1 Često spominjanje Allaha
A pogotovo kada se srce i jezik usklade u zikru, kao što Uzvišeni kaže:
لَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
„Oni koji vjeruju i čija se srca smiruju spominjanjem Allaha – a zaista, spominjanjem Allaha se srca smiruju.“ (Ra'd, 28)
I kaže Uzvišeni opisujući skrušene:
ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِكْرِ اللَّه
„A zatim kada se Allah spomene, kože se njihove i srca njihova smiruju.“ (Zumer, 23)
I kaže isto tako:
أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ)
„Zar nije vrijeme da srca vjernika omekšaju kada se Allah spomene i ono što je objavljeno od Istine, i da ne budu kao oni prije njih kojima je data Knjiga, pa im je prošlo dugo vremena, i njihova su srca postala tvrda?“ (Hadid, 16)
Neki čovjek se požalio Hasanu el-Basriju na tvrdoću srca pa mu Hasan reče: „Približi se zikru.“
Najveći zikr je učenje Kur'ana, on srce čini mehkim, skrušenim i punim straha – zbog onoga što on sadrži od spoznaje Allaha, Njegovih imena i svojstava, Njegovih djela, Njegove veličine, moći i milosti, kao i zbog priča o prijašnjim narodima, obećanjima, prijetnjama, podsticajima i opomenama.
